İSLAMDA SELAM

                    Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla

   Selam «Size selâm verildi inde, siz de ondan daha güzeliyle selâm verin veya aynısı ile karşılık verin. Şüphesiz ki Allah her şeyin hesabını sorucudur.» Nisa sûresi, âyet: 86
   Selam; Allah'ın cc 99 güzel isminden biridir. Her çeşit ârıza ve hâdiselerden sâlim kalan; Her türlü tehlikelerden kullarını selâmete çıkaran; Cennetteki bahtiyar kullarına selâm eden manasındadır.
   İki Müslüman karşılaşınca veya ayrılırken birinin di erine; "Es-selâmü aleyküm" veya "Selâmün aleyküm" yâni (dünyâda ve âhirette selâmette ol, sıhhat ve âfiyet, dünya ve ahiret meşakkatlerinden beri olmak, mü'min kullardan dua, meleklerden isti far, peygamberlerden şefaat sizin üzerinize olsun) demesi, di erinin de; "Ve Aleyküm selâm" yâni (Bana etti in bu güzel duâ senin de üzerine olsun) demesidir. Selamlaşmak yerine günaydın tünaydın gibi hiç bir mana ifade etmeyen sözlerle biri birini karşılamak Müslüman için büyük bir gaflettir, ama Selamdan sonra Merhaba demekte bir sakınca yoktur; Şâdlık, neşeli oluş. Genişlik, vüs'at. "rahat olunuz, serbest olun manasındadır.
   Birbirinize selâm veriniz. (Hadîs-i şerîf-Tirmizî, Müslim)
   Îmân etmedikçe Cennet'e giremezsiniz. Birbirinizle sevişmedikçe tam îmâna kavuşamazsınız. Size bir şey göstereyim mi? onu yaparsanız, sevişirsiniz. Aranızda selâmı çok yayınız. (Hadîs-i şerîf-Müslim)
   Müslüman'ın Müslüman üzerinde beş hakkı vardır. Selâmına cevap vermek, hastasını yoklamak, cenâzesinde bulunmak, davetine gitmek ve aksırıp; "Elhamdülillah" deyince; "Yerhamükellah" diyerek cevap vermek. (Hadîs-i şerîf-Buhârî, Müslim)
   Selâmda sünnet şöyledir ki; önce büyük küçü e, şehirli köylüye, devedeki ata binmiş olana, attaki merkebde olana, merkeb üstündeki yaya yürüyene, ayakta olan oturana, az olan çok olana, efendi hizmetçisine, baba o luna, ana kızına verir. Rütbe ve nimeti çok olan önce verir. İki Müslüman, birbirine aynı anda selâm verirse, her ikisinin de birbirine cevâb vermesi farz olur. Birbirinden sonra selâm verirlerse, ikincisinin verdi i selâm cevâb yerine geçer. Çok kimseye selâm verildi i zaman, bir kişi, hattâ bir çocuk cevâb verince, ötekiler vermese de olur. İki Müslüman karşılaşınca, birinin "Selâmün aleyküm" demesi sünnet, di erinin cevap olarak "Ve aleyküm selâm" demesi farz-ı kifâyedir. (Muhammed Rebhâmî)
   HADİSLER VE AÇIKLAMALAR
   Çoğu din bilginlerimize göre selâm vermek sünnet, almak da vaciptir. Bu hükme de manasını verdi imiz âyetteki, «selam verin.» emrinden varıyorlar.
  Selâm veren bir kimseye iki şekilde karşılık verilir:
    a) Daha güzeliyle.
   Selâmın daha güzeli şöyle olur. Meselâ size, «Selâmun aleyküm» diyene, siz de «Aleyküm selâm ve rahmetûllah» diye mukabele edersiniz. E er selâm veren, «selâmûn aleyküm ve rahmetûllah» demişse, siz de, «Aleyküm selâm ve rahmetullahi ve berekâtûh.» diye karşılık verirseniz, bu son şekil selâmın en güzel şeklidir. Bundan daha güzel selâm yoktur.
    b) Aynı sözlerle.
   Bu selâm şekli, selâm verene aynı sözlerle karşılık vermek suretiyle verilen selâmdır. Meselâ size, "Selâmûn aleyküm." diyene siz de, «Aleyküm selâm," diye cevap verirsiniz.
   Peygamberimiz diyor ki:
   Hadisi rivayet eden anlatıyor: Birgün birisi Peygamber'e (s.a.v.), «Esselâmû aleyke» diyerek selâm verdi. Peygamber de, "Ve Aleykes-selâm ve rahmetûllah.» diye cevap verdi.
   Bir başkası, «Esselâmû aleyke ve rahmetûllah» diye selâm verince Peygamberimiz (s.a.v.) ona, "Ve aleykes-selâm ve rahmetûllah; ve berekâtûh» diye mukabelede bulundu.
   Bir başkası da, «Esselâmû aleyke ve rahmetûllahi ve berekâtûh» diye selâm verince peygamber de ona sadece, "Ve aleyke» diye karşılık vermekle yetindi.
   Bunun üzerine selâm veren adam, «Ey Allah'ın elçisi!.. Bana selâm verirken selâmınızı kısa kestiniz. (Yukarıda âyeti okuyarak) bu Allah kelâmının gere ini niye yerine getirmediniz?» diye sordu. Peygamber de şöyle cevap verdi: «En geniş ve güzel şekliyle selâm verdiniz. Bana bir şey bırakmadınız. Ben de sizin selâmınızı aynen size iade etmek zorunda kaldım.»
   Selâm almak vaciptir. Fakat bir toplulu a verilen selâmı, oradakilerden biri aldı mı, borç di erlerinden düşer. Ve şu kimseler de selâm alamazlar:
   Kur'an okumakta olan,
   Cuma günü minberde hutbe okuyan,
   Hamamda yıkanmakta olan,
   Tuvalette bulunan,
   Ezan okuyan,
   Namaz kılan,
   Sofrada yemek yiyene,
   Dua eden,
   Su içen.
   Peygamberimiz diyor ki:
   lSelâm, Yüce Allah'ın isimlerinden birisidir. Öyleyse selâmı aranızda yaygınlaştırınız.
   Bir başka rivayete göre şöyledir. Bir mü'min, di er bir mü'min kardeşine selâm verdi inde, selâmı iade eden mü'mine melekler yetmiş defa rahmet okurlar, e er iade etmezse selâm vereni kırmakla birlikte meleklerin de yetmiş defa lanetine u rar.
    SELÂM VE EBU MÜSLİM HAVALÂNÎ
   Ebu Müslim Havalânî bir gün bir toplulu un yanından geçerken onlara selam vermez. Yanındakilerden biri kendisine bu hareketinin sebebini sorunca Ebu Müslim şöyle cevap verir:
   «Selam vermeyişim, selâmımı alamayacaklarından ve de meleklerin lanetine u rayacaklarından korktu um içindir.»
    Bahrul-Ulûm
   Bir toplulu un yanından geçerken onlara selâm veriniz. Onlara selâm verdi inizde selâmınızı iade etmeleri üzerlerine vacip olur.
    Bostânûl-Arifin
   Ayaktaki oturana, büyük küçü e, binek olan yürüyene, at üstündeki eşek üstündekine selâm verebilir. Yine senin ardından gelen kimse cevabını duyurmak şartıyle, sana selâm verebilir. Çünkü duyurmazsa cevap olmaz.
   Kişi evine girdi inde çoluk çocu una selâm vermelidir. E er evde kimse yoksa, "Esselâmüaleyna ve âlâ ibadillâhissalihin.» diyerek selâm vermelidir. Çünkü orada bulunan melekler onun selâmını iade ederler. Öylece de bereket artar.
   Sözün burasında çocuklara selâm vermek konusuna dokunmak isteriz.
   «Çocuklara selâm verilir mi, verilmez mi?» Bu konu din âlimlerimiz arasında görüş ayrılıkları do urmuştur. Bazıları verilir, bazıları da verilmez diyen görüşler savunmuşlardır. Bazıları da selâmı vermek, terk etmekten daha iyidir, demişlerdir. Biz de sonuncu görüşü destekliyoruz.
   Sahibine bir adam Ahmed'e selâm verip de bu selâmı Mehmed iade ederse, Ahmed'den borç düşmez.  Zübdetül-Mesail
   SELÂMLAŞMAK ADABI
   Birbiriyle yolda karşılaşan iki kişiden hangisinin daha önce selâm vermesi gerekti i noktasında fıkıh alimleri ayrı görüşlere sahiptir. Bazılarına göre şehirden gelenin, köyden gelene önce selâm vermesi gerekir. Çünkü şehirli daha çok güven telkin edicidir. Bazılarına göre de köyden gelenin önce selam vermesi icap eder. Çünkü şehirden gelen daha üstün yerden geliyor.
   Ey saadet yolcusu!.. Bu anlattıklarımız sana yol gösterici olarak yeter. E er kanaat getirirsen. Bu ışık saçıcı sözlerimizi halkada yay ve
   alimlerin parıl parıl parıldayan ilim kılıçlarından sakın. Onların gösterdikleri yoldan sakın ayrı düşme.
   Peygamberimiz diyor ki:
   Herhangi bir eser, kitap veya mektubunda salavat getiren kimsenin ismim oradan kazınmadı ı sürece melekler daima Allah'tan affını dilerler.
   SELAMLAŞMAK ŞEKLİ VE SELÂMIN HÜKMÜ
   Birbiriyle karşılaşan iki kişi konuşmazdan veya hacetleri görmeden önce selâmlaşmak zorundadırlar. Bu şekilde hareket etmek sünnettir, verilen selâmı dinlemek de en do ru görüşe göre vaciptir. Selâm verenin selâmını aldıktan sonra tekrar sahibine iade etmek farzı kifâyedir. E er bir toplulu a selâm veriliyorsa, toplulukta bulunanlardan birinin selâmı alıp vermesi yeter. Tek tek hepsi alıp verirse sevap ve fazileti daha çoktur.
   Selâm iade etmek vaciptir. Ayrıca iade ederken selâm sahibine duyurmak da gerekir. E er duyurulmazsa borçtan kurtulamaz. E er selâm verdi imiz kişi sa ırsa, dudaklarımızı kıpırdatmak suretiyle selâm verdi imizi belirtmemiz gerekir.
   Biri sana, «Esselâmû aleyke.» demek suretiyle tekil olarak selâm verirse sen ona, «Esselâmû aleyküm.» diyerek ço ul olarak selâm ver Çünkü mü'mine yaraşan hareket, ço ul olarak selâm vermektir. Çünkü tekil olarak verildi inde melekleri selamdan mahrum bıraktı ı gibi sahibini de meleklerin verece i selâmın sevabından yoksun eder.
   Gerçi melekler bizim selâmımıza muhtaç de ildirler, ama biz onların rahmet okuyan selâmlarına şiddetle muhtacız. Allah  CC selamı bereketi Rahmeti üzerinize olsun

                   METİN  ALKAN

                  EĞİTİMCİ YAZAR