MUHARREM AYI - AŞURA GÜNÜ ÖNEMİ VE DEĞERİ
Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla
Hicri takvim, Peygamber Efendimizin (S.A.V) Mekke-i Mükerreme'den Medine-i Münevvere'ye hicret ettiği sene esasıyla, kameri ayların temel kabul edildiği takvimdir. Hicri takvime göre yılın 1. ve ilk ayı Hicri yılbaşı olan Muharrem 7 Temmuz 2024 (1446) Pazar günü itibariyle başlar.
Zilhicce ayından sonra, Hicri takvimde yeni yıla girilir ve Muharrem ayı başlar. Muharrem ayı ile birlikte 1446 yılına girildi. Peki, Muharrem ayı nedir? Muharrem ayı ve önemi nedir? Aşure günü ne zamandır? 10 Muharrem 1446 yani 16 Temmuz 2024 Salı Aşure günüdür.
Muharrem Ayı 2024'te Ne Zamana Denk Geliyor?
Hicri takvime göre her Muharrem ayı geldiğinde yeni yıla girilir. 2024 Muharrem ayı ise 7 Temmuz Pazar günü başlar. Bu sene hicri takvime göre 1445 yılından 1446 yılına giriliyor. Böylece İslamiyet'te yeni yıl tebrik ediliyor ve şöyle bir örnek mesajla kutlanıyor: "Yeni hicri senenizi tebrik eder, ilmi-manevi inkişafımız için yeni bir başlangıç olmasını diler, ümmet-i Muhammed'in huzuru ve muhafazasına ve daha nice hayırlara vesile olmasını Cenab-ı Hak'tan niyaz ederiz."
Muharrem ayı ne zaman diye baktığımızda Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açıklanan dini günler ve hicri aylar takvimine göre 1 Muharrem 1446 - Miladi takvime göre 7 Temmuz 2024 Pazar gününe denk gelir. Yani Muharrem ayı 2024 yılında 7 Temmuz Hicri yılbaşıdır. Muharrem ayı ne zaman bitiyor diye incelediğimizde ise 4 Ağustos 2024 Pazar Muharrem ayının son günüdür. 5 Ağustos 2024 Pazartesi günü Safer ayının ilk günüdür. (1 Safer 1446)
Aşure günü Muharrem ayının içindedir. Her hicri yıl 10 Muharrem Aşure günüdür. Muharrem ayı aşure günü içinde idrak edilir ve 2024 yılında 16 Temmuz 2024 Salı günüdür. Muharrem ayı hangi ay olarak her miladi yıla göre değişkenlik gösterir. Bu yıl Temmuz ayı başında başlayan Muharrem ayı gelecek yıl Haziran ayı içinde başlar. Her yıl yaklaşık 10 gün öne gelir. Muharrem ayı kaç gün sürdüğüne bakarsak yaklaşık 30 gün olarak yanıt buluruz.
Muharrem Ayının Önemi Nedir?
Kelime anlamı itibariyle haram kılınan, yasaklanan, kutsal olan, saygı duyulan anlamlarına gelen Muharrem ayı savaşmanın haram kabul edildiği dört aydan biridir. Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep dört haram aydır. Muharrem ise Hicri takvim sıralamasına göre bunların birincisidir. Oruç ibadeti ve aşure ikramlarıyla kıymetlenen, haram aylardan biri ve hicri yıl başlangıcı olması hasebiyle Muharrem ayı İslamiyet'te oldukça önemlidir.
Peygamber Efendimiz (S.A.V) hadis-i şerifinde "Şüphesiz ki, zaman döndü, dolaştı Allah'ın gökleri ve yerleri yarattığı gündeki şekline geldi. Sene on iki aydır, bunlardan dördü haramdır ki üçü peş peşedir, bunlar da Zilkade, Zilhicce, Recep ve Muharremdir." buyurmuştur. Hz. Ömer'in halifeliği devrinde 638 yılında Resul-i Ekrem'in Mekke'den Medine'ye hicretinin resmi takvim başlangıcı olarak kabul edilmesiyle muharrem hicri yılın ilk ayı olarak belirlenmiştir.
Arap hükümdarları yeni yılın ilk gününe saygı gösterir ve tebrikleri kabul etmek üzere törenler düzenlerlerdi. Osmanlılar döneminde de muharrem ayında devlet erkânı padişahın huzuruna çıkarak yeni yılı tebrik eder ve padişahtan "muharremiyye" denilen hediyeleri alırlardı.
Muharrem Ayında Neler Yapılmalıdır?
Muharrem ayı Hicri takvimde sene başı olması nedeniyle bir Müslüman'a geçtiği yılın muhasebesini yaptırır. Şuurlu bir Müslüman, geride bıraktığı yılda ne yaptığını, vaktini nerede harcadığını, sorumluluklarını ne kadar yerine getirdiğini sorgular. Her şeyden önce tövbe ve istiğfar etmelidir. Zilhicce ayının son gününü oruçlu geçirip sene sonu duasını yaparak yeni hicri seneye umutlarla, dualarla ve oruçla girmelidir. Nitekim yeni senenin ilk gününü oruçlu ve şükür içinde geçirmek bereketli olacaktır. Ayrıca mübarek gün ve gecelerde kaza namazları olanların öncelikle kaza namazları uygundur. Kur'an-ı Kerim okumak ve anlamak, dini eserlerden istifade etmek, zikir ve salavatla meşgul olmakta unutulmamalıdır. Muharrem ayı duası ilk gece kılınan namazların ardından edildiği gibi ay içinde de zikir ve ibadetlerin ardından dua edilebilir.
Muharrem Ayı Hadisleri
Hürmet edilen manasına gelen Muharrem ayı. İslam takviminin ilk ayı olduğu gibi önemli hadiselerle birlikte hadis-i şeriflerde zikredilmiştir. Hadislerin büyük oranı oruç tutulmasının sevabı ile ilgilidir. Muharrem ayı ile ilgili hadisler aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurmuştur: "Ramazan'dan sonra en faziletli oruç, Allah'ın ayı olan Muharrem'de tutulan oruçtur. Farz namazlardan sonra en faziletli namaz da gece namazıdır." (Müslim, Sıyâm, 202-203 [1163]).
Hz. Peygamberimiz (S.A.V) "Muharrem ayı Allah'ın ayı" diye nitelendirilmiştir (Müslim, Sıyâm, 202-203 [1163]).
Allah Resulü (S.A.V) diğer bir Hadis-i Şerif'te şöyle buyurmuştur: "Âşûrâ günü orucunun önceki yılın günahlarına keffâret olacağını zannederim." (Müslim, Sıyâm, 196-197 [1162]) buyurmuştur.
Muharrem Ayının Faziletleri Nelerdir?
Muharrem ayı, faziletleri, ibadetleri ve dualarıyla Kur'an-ı Kerim ve sünnetle sabit, hürmete layık özel bir aydır. Bir Müslüman bu ayda kulluk şuuruna sahip olmalı, bu müstesna zaman dilimlerinden azami istifadeye gayret etmelidir. Muharrem ayının faziletlerinden en önemlisi oruç tutmanın faziletidir. İbni Abbas'tan (r.a) rivayet edilen bir hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurmuştur: "Haram aydan bir gün oruç tutana, Allah Teâla her gününe karşılık, bir ay oruç tutmuş sevabı yazar."
Muharrem Ayı Namazı Nedir?
Muharrem ayına özgü bir namaz var mıdır? Mübarek gün, ay ve gecelerde farz, vacip hükmünde bağlayıcı bir ibadet şekli yoktur. Sahih kaynaklarda Muharrem ayına özel bir namaz olduğuna dair herhangi bir rivayet yoktur. Ancak sevap niteliğinde nafile namazı kılınabilir. İlk gece namazı her rekatta 1 Fatiha, 10 Ayet el Kursi, 10 İhlas okunarak 10 rekat kılınır. Geceler önce geldiği için 2024 yılında bu namaz 6 Temmuz Cumartesi'yi 7 Temmuz Pazar'a bağlayan gece eda edilir. İlk gününde ise 2 rekatlı Hicri yeni yıl niyetiyle namaz kılınabilir. Ebû Hüreyre (Radıyallâhu Anh)dan rivayet edildiğine göre, Rasûlüllâh (S.A.V) şöyle buyurmuştur: "Ramazan Ayı'nın orucundan sonra en faziletli oruç, ‘Allah'ın Ayı' olan Muharrem'de tutulan oruçtur. Farz namazlarının dışındaki en faziletli namaz ise, gece (teheccüd) namazıdır."
Muharrem Ayını Namazının Önemi Nedir?
İbadet yönüyle önemli bir ay olan Muharrem ayında namaz kılmak faziletli bir kulluk görevidir. Peygamber Efendimiz (S.A.V) "Farz namazlardan sonra en faziletli olan namaz gece namazlarıdır" buyurmuştur. Muharrem ayında kılınacak gece namazları da çok sevaptır. Ayrıca Muharrem ayında kılınacak gece ve ilk gün nafile namazı vardır.
Muharrem Ayı Namazı Sünnet mi Farz mı?
Mübarek gün, ay ve gecelerde farz, vacip hükmünde bağlayıcı bir ibadet şekli yoktur. Sahih kaynaklarda Muharrem ayına özel bir namaz olduğuna dair herhangi bir rivayet yoktur. Ancak sevap niteliğinde nafile namazı kılınabilir. Bu ibadetler faziletli ameller içinde sayılır. Müslüman'ın sevap hanesini zenginleştirir.
Muharrem Ayında Namaz Nasıl Kılınmalı?
İlk gece namazı her rekatta 1 Fatiha, 10 Ayet el Kursi, 10 İhlas okunarak 10 rekat kılınır. İlk gününde ise 2 rekatlı Hicri yeni yıl niyetiyle namaz kılınabilir. Ebû Hüreyre (Radıyallâhu Anh)dan rivayet edildiğine göre, Rasûlüllâh (S.A.V) şöyle buyurmuştur: "Ramazan Ayı'nın orucundan sonra en faziletli oruç, ‘Allah'ın Ayı' olan Muharrem'de tutulan oruçtur. Farz namazlarının dışındaki en faziletli namaz ise, gece (teheccüd) namazıdır."
Muharrem Ayı Namazında Hangi Dualar Edilmeli?
İlk gece ve ilk gün namazlarının ardından edilecek dualar vardır. Gece namazın ardından kişi ellerini kaldırılarak kendisi, anne, babası ve tüm inanan erkek ve kadınlar için istiğfarda bulunur. Namaz bittikten sonra ise "Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla! Ey Allah! Senin razı olmayıp beni nehyettiğin şeylerden bu sene her ne yaptıysam, ben onların bir kısmını unuttum, Sen ise hiçbirini unutmadın. Üstelik bana ceza vermeye kadirken mühlet verdin ve ben Sana karşı gelme cüreti göstermişken beni tövbeye davet ettin. Ey Allah! Ben bütün bunlardan dolayı Senden mağfiret diliyorum. Beni bağışla. Ey kerem sahibi! Ey celal ve ikram sahibi! Senin razı olup bana sevap vaat ettiğin hangi amelleri bu sene işlediysem, Senden dilerim ki onları kabul edesin ve Senden ümidimi kesmeyesin .Ey kerem sahibi! Kabul eyle. Efendimiz Muhammed'e ve al-i ashabına salatü selam eyle. Amin!" diye dua etmelidir.
Ayrıca Rabbenağfirli duasını okuyabiliriz. Rabbenağfir lî ve li-vâlideyye ve li'l-mü'minîne yevme yeku mü‘l-hisâb (İbrâhîm 14/40-41) Rabbenağfirli'nin anlamı ise şu şekildedir: "Ey Rabbimiz! Beni affeyle. Annemi, babamı affeyle. Bütün mü'minleri affeyle. Hesap gününde."
İlk günü namazının ardından ise şu dua edilir: "Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla! Ey Allah! Sen Kadim (evveli olmayan) bir Rabsin. İşte bu yeni bir senedir. Ben Senden, bu senenin hayrından istiyorum, şerrinden de Sana sığınıyorum. Ey celâl ve ikram sâhibi! Ey Allah! Sen Ebedi'sin, Kadim'sin (başlangıcın ve sonun yoktur). İşte bu yeni bir senedir. Ben bu sene Senden dilerim ki beni şeytandan koruyasın, kötülüğü çokça emreden bu nefse karşı bana yardım edesin ve beni Sana yaklaştıran amellerle meşgul edesin. Ey celâl ve ikram sâhibi! Amine!" duasını okuyan kişi için Allah-u Te‘âlâ bir melek görevlendirir ki, o melek şeytanı o kişiden uzaklaştırır, Allâh-u Te‘âlâ nefsine karşı hareket etme hususunda ona yardım eder, razı olduğu işlere onu muvaffak kılar ve bütün işlerinde o kişiye kolaylıklar ihsan eder." (Muhammed Hakkî en-Nazilli, Hazînetü'l-esrâr, sh:36; Hasen el-‘Adevî, en-Nefehatü'n-Nebeviyye fi'l-
Muharrem Ayı Namazı Niyeti
Muharrem ayı namazında istediği sureler okunmak kaydıyla namaz kılınır. Namaza "Allah rızası için hicri yılbaşı namazını kılmaya" diyerek niyet edilir. Ayrıca Muharrem ayının son gecesi ve ilk gününde kılınacak namaz nafile namazıdır. Nafile namazına ise şu şekilde niyet edilir: "Niyet ettim Allah rızası için Nafile Namaz kılmaya" diye niyet ederiz. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlarız. Subhaneke'yi okuruz. Euzü-besmele çekeriz."
Muharrem Ayı Orucu
Hicri yılın son ayı olan Zilhicce'nin son gününü ve Hicri yılın ilk ayı olan Muharrem'in ilk gününü oruçlu geçirmek çok sevaptır. Peki, Allah Teâlâ'nın ayında tutacağımız Muharrem ayı orucu nasıl ve hangi günlerde tutmalıyız? Muharrem ayının ilk gününü oruçlu geçirmenin fazileti hakkında "Zilhiccenin son günüyle Muharremin ilk gününü oruçlu geçiren kişiye Allah Teâlâ elli senelik kefaret yazar." diye rivayet edilmiştir. Muharrem ayında oruç üç şekilde tutulabilir. İlki her on gününde bir gün oruç tutmak suretiyle üç gün oruç tutmaktır. İkincisi Muharrem ayının her haftasından üç gün oruç tutmaktır. Bu günler Pazartesi, Perşembe ve Cuma günleri olabilir. Üçüncüsü ise birer gün arayla oruç tutmaktır. Bu Davud Aleyhisselamın orucudur. Abdullah ibn Amr (Radıyallahu Anhüma), her haftadan üç gün oruçtan daha fazlasını tutabileceğini söyleyince, Peygamber Efendimiz (S.A.V) ona şu tembihte bulunmuştur: "O zaman, oruçların en güzeli olan Davud Aleyhisselamın orucunu tut. O, bir gün oruç tutar, bir gün tutmazdı."
Muharrem Ayında Hangi Günler Oruç Tutulur?
Dört haram ay Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep'tir. Haram aylardan bazılarında tutulan oruçların sevabı ise büyüktür. Muharrem ayı da bunlardan biridir. Muharrem ayı orucu ne zaman diye baktığımızda ise Zilhicce'nin son yani 6 Temmuz 2024 Cumartesi, Muharrem ayının ilk gününü yani 7 Temmuz 2024 Pazar oruçlu geçirmenin fazileti büyüktür.
Muharrem ayının ilk gününü oruçlu geçirmenin fazileti hakkında "Zilhiccenin son günüyle Muharremin ilk gününü oruçlu geçiren kişiye Allah Teâlâ elli senelik kefaret yazar." diye rivayet edilmiştir. Bunun dışında Hadis-i Şerifler incelendiğinde bu orucun üç şekilde tutulabileceği ortaya çıkmaktadır. İlki her on gününde bir gün oruç tutmak suretiyle üç gün oruç tutmaktır.
İkincisi Muharrem ayının her haftasından üç gün oruç tutmaktır. Bu günler Pazartesi, Perşembe ve Cuma günleri olabilir. Üçüncüsü ise birer gün arayla oruç tutmaktır. Bu Davud Aleyhisselamın orucudur. Abdullah ibn Amr (Radıyallahu Anhüma), her haftadan üç gün oruçtan daha fazlasını tutabileceğini söyleyince, Peygamber Efendimiz (S.A.V) ona şu tembihte bulunmuştur: "O zaman, oruçların en güzeli olan Davud Aleyhisselamın orucunu tut. O, bir gün oruç tutar, bir gün tutmazdı." Ayrıca Muharrem ayının başında, ortasında veya sonunda yani 13, 14 ve 15. günlerinde ya da 9, 10 veya 10, 11. günlerinde oruç tutulabilir.
Muharrem Ayında Oruç Tutmak Farz Mıdır?
Mübarek gün, ay ve gecelerde farz, vacip hükmünde bağlayıcı bir ibadet şekli bulunmamaktadır. Muharrem ayında oruç tutmak ise müstehaptır. Müstehap kelime anlamı itibariyle sevilen beğenilen anlamına gelmektedir. Yani oruç tutmak sadece Ramazan ayı orucu için farzdır. Muharrem ayı orucu farz değildir. Sevgili Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurmuştur: "Ramazan ayı orucu dışında en faziletli oruç Allah'ın ayı Muharrem'de tutulan oruçtur."
Muharrem Ayında Tutulan Orucun Önemi Nedir?
Muharrem ayında oruç tutmanın ve diğer amellerin önemi büyüktür. Allah Te‘âlâ, Tevbe Suresi'nin 36. ayet-i kerîmesinde: "Şüphesiz Allah katında ayların sayısı, Allah'ın gökleri ve yeri yarattığı gündeki yazısında (Levh-i Mahfûzda,) ay olarak (hiçbir fazlalık bulunmaksızın tamı tamına) on ikidir, haram olan dört (ay da) onlardandır." buyuruyor. Peygamber Efendimiz'den nakledilen Hadis-i Şeriflere baktığmızda Muharrem ayının orucunu anlamış oluyoruz. Ebu Hureyre (Radıyallahu Anh)ın rivâyet etmiş olduğu bir hadîs-i şerîfte şöyle buyrulmuştur: "Ramazan ayının orucundan sonra, en üstün oruç, Allâh'ın Muharrem ayı(nda tutulan)dır." Başka bir rivayet edilen ifadeye göre ise "Zilhiccenin son günüyle Muharremin ilk gününü oruçlu geçiren kişiye Allah Te‘âlâ elli senelik keffâret yazar." Diye belirtilmektedir. Tüm bunların ışığında anlıyoruz ki Muharrem ayında tutulan oruç çok önemlidir.
Muharrem Ayında Tutulan Orucun Sevabı Nedir?
Muharrem ayının önemi ve bu ayda tutulan orucun sevabı yine Hadis-i şeriflerden ortaya çıkmaktadır. İncelemeye aldığımız üç hadis-i şerif şunlardır:
İbni Abbâs (Radıyallâhu Anhümâ)dan rivâyet edilen bir hadîs-i şerîfte Rasûlullâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Haram aydan bir gün oruç tutana, Allah Te‘âlâ her gününe karşılık, bir ay (oruç tutmuş sevabı) yazar."
Enes ibni Mâlik (Radıyallâhu Anh)dan rivâyet edilen bir hadîs-i şerîfte Rasûlullâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Her kim herhangi bir haram aydan Perşembe, Cuma ve Cumartesi olmak üzere, üç günü oruçlu geçirirse, kendisine (tuttuğu her güne karşılık) iki sene, (başka bir rivâyette;) yedi yüz sene, (diğer bir rivâyette ise;) dokuz yüz sene ibadet (sevabı) yazılır."
Âişe (Radıyallâhu Anhâ)'dan Rasûlullâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)in şöyle buyurduğu rivâyet olunmuştur: "Muharrem'in ilk onunu, Âşûrâ Günü'ne kadar oruçlu geçiren, Firdevs-i a‘lâ'ya vâris kılınır."
Muharrem Ayında Oruç Açma Duası
Nafile oruçlar arasında yer alan Muharrem ayı orucu için, oruç tutacak kimsenin "Niyet ettim Muharrem orucumu Allah rızası için tutmaya"diye niyet edilmesi yeterli olduğu dini kaynaklarda yer almaktadır.
Muharrem ayında tutulan oruç için yine özel bir açma duası bulunmamakla birlikte, "Allahümme leke sumtü ve bike amentü ve aleyke tevekkeltü, sübhaneke ve ala rızkıke eftartü veli savmel' ğadin min şehri ramazane neveytü fağfirli ma kaddemtü vema ahhertü."
Yani Türkçesiyle "Allah'ım! Senin için oruç tuttum, sana inandım, sana dayandım, senin verdiğin rızıkla orucumu açtım. Ham olsun verdiğin nimetlere sağlık ve afiyete" denilerek oruç açılabilir.
Muharrem Ayı Zikirleri
Muharrem Ayı, İslam takvimine göre Hicri yılın ilk ayıdır ve dini açıdan büyük bir öneme sahiptir. Muharrem ayında zikir yapmak, Allah'ı (c.c.) anmak ve O'na olan sevgi ve bağlılığı ifade etmek, Allah Resulüne salat ve selamda bulunmak (S.A.V) güzel bir ibadet şeklidir. Zikir, kişinin Allah ile olan bağını güçlendiren, ruhunu arındıran ve huzur veren manevi bir uygulamadır.
Muharrem ayında yapılabilecek bazı zikirler şunlardır:
Kelime-i Tevhid: "Lâ ilâhe illallah, Muhammedun Rasûlullah." İslam'ın temel inancını ifade eden bu zikir, Allah'ın birliğini ve Hz. Muhammed'in peygamberliğini ilan eder. "Allah'tan başka ilah yoktur, Muhammed Allah'ın elçisidir" anlamına gelmektedir.
Salavat-ı Şerife: "Allahümme salli alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammed." Sevgililer sevgilisi Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'e (S.A.V) salavat getirmek, sevap kazandırır ve manevi bağışlama sağlar.
Subhanallah, Elhamdülillah, Allahu Ekber: Allah'ı (c.c) yüceltmek, O'na şükretmek ve O'nun yüceliğini anmak için bu zikirleri tekrar etmek yaygındır.
Ayet-el Kürsi: "Allahu lâ ilâhe illâ hüve'l-Hayyü'l-Kayyûm..." Bu ayet, Allah'ın yüceliğini ve güçlülüğünü anlatır ve sık sık okunması önerilir.
"Allah, O Allah'tır. O, yegâne hak mâbuddur ki O'ndan başka İlâh yok, yalnız O; daima yaşayan, duran, tutan, her an bütün hilkat üzerinde hâkim, Hayy ü Kayyum ancak O'dur. Ne gaflet basar O'nu, ne uyku. Göklerde, yerde ne varsa hepsi O'nundur. Kimin haddine ki izni olmaksızın O'nun yanında şefaat edebilsin? Allah, yarattıklarının işlediklerini, işleyenlerini, geçmişlerini, geleceklerini bilir. Onlar ise O'nun bildiklerinden yalnız dilediği kadarını kavrayabilir; başka bir şey bilemezler. O'nun kürsüsü, ilmi bütün gökleri ve yeri kucaklamıştır ve bunların koruyuculuğu, bunları görüp gözetmek kendisine bir ağırlık da vermez. O, öyle ulu, öyle büyük ve yücedir."
Tesbihat: Subhanallah, Elhamdülillah, Allahu Ekber gibi kelimeleri belirli sayılarda tekrar ederek yapılan zikirlerdir.bu mubarek Muharrem ayında eteğimiz duaları, hayırları, sadakaları kabul eylesin... METİN ALKAN
                                                  EĞİTİMCİ YAZAR